Strefa zagrożenia wybuchem gazu

Wyznaczanie stref zagrożenia wybuchem dla gazu ziemnego.

Gaz ziemny to jedna z substancji najczęściej tworzących strefy wybuchowe w Polsce. Gaz ziemny wydobywa się, magazynuje, uzdatnia, przesyła, dystrybuuje i jest użytkowany przez konsumentów.

Przy wyznaczaniu stref zagrożonych wybuchem dla gazu ziemnego bardzo ważne jest określenie w jakich warunkach może wystąpić zagrożenie wybuchem oraz jak, w przypadku potencjalnego wybuchu, zminimalizować jego skutki.

Strefę zagrożoną wybuchem dla gazu ziemnego wyznaczamy za pomocą metody klasyfikacji charakteru źródła emisji; źródło emisji należy zidentyfikować poprzez określenie stopnia i wydatku emisji, prawdopodobnej częstotliwości i czasu trwania, a także należy określić rodzaj wentylacji i stopień mieszania się substancji palnych z powietrzem. W każdym przypadku charakter źródła emisji i substancji palnych trzeba ocenić indywidualnie i szczegółowo.

Zasady projektowania i budowy stacji gazowych

Wymagania projektowe dla zespołów gazowych na przyłączu i stacji gazowych średniego ciśnienia oraz wysokiego i podwyższonego średniego ciśnienia.

Wymagania prawne dla dokumentacji projektowej składa się z projektów budowlanych, wykonawczych, przedmiarów robót, kosztorysów inwestorskich oraz innych opracowań. Zawartość i formę projektu budowlanego określa Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane oraz Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.

Projekt wykonawczy powinien być opracowany w oparciu o projekt budowlany i stanowić jego uzupełnienie oraz uszczegółowienie w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do sporządzenia przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, przygotowania oferty i realizacji prac. Projekt powinien zostać opracowany przez osoby posiadające uprawnienia budowlane do projektowania w specjalnościach odpowiadających poszczególnym branżom. Projekt oprócz podstawowych wymagań prawno-administracyjnych takich jak przedmiot i zakres inwestycji, stan własnościowo-prawny lub projekty zagospodarowania terenu musi zawierać również podstawowe dane techniczne zespołu gazowego lub stacji gazowej takie jak; typ obiektu, rodzaj gazu z sieci, długości i średnice gazociągów dolotowych i wylotowych, maksymalne ciśnienie wejściowe i wyjściowe, przepustowość oraz klasę lokalizacji.

Istotną sprawą jest również dokument zawierający informację o obszarze oddziaływania obiektu oraz informacja o oddziaływaniu inwestycji na środowisko przyrodnicze. Układ konstrukcyjny obiektu budowlanego oprócz opisu rozwiązań konstrukcyjnych i techniczno-instalacyjnych musi zawierać informację o funkcjonowaniu i przeznaczeniu zasadniczych urządzeń oraz instalacji technicznych takich jak układy zaporowe, układy filtracji gazu czy układy ciśnieniowego bezpieczeństwa.

Niezwykle istotną kwestią w każdym projekcie jest kwestia warunków ochrony przeciwpożarowej, która musi obejmować listę występujących materiałów palnych, klasę wybuchowości, klasę odporności pożarowej budynku i ogniowej elementów konstrukcyjnych budynków, instalację zabezpieczającą przed wyładowaniami atmosferycznymi, rodzaje wentylacji, wykaz podręcznego sprzętu gaśniczego, wymagania BHP, warunki ewakuacji oraz drogi pożarowej.

Urządzenia w projekcie i budowie stacji gazowych powinny być dobrane między innymi do prędkości przepływu gazu w rurociągach, do układu filtracyjnego, układu pomiarowego i armatury odcinającej.

W kontekście stref wybuchowych projekt musi zawierać zagrożenia pożarowe i wybuchowe w zakresie pionowego i poziomego zasięgu oddziaływania stref zagrożonych wybuchem dla przestrzeni otwartych i zamkniętych na otoczenie. Strefy takie muszą być wyznaczone wokół wylotów przewodów odpowietrzających i odprężających oraz zaworów bezpieczeństwa. Strefy zagrożone wybuchem dla gazu muszą być również wyznaczone od otworów drzwiowych i wentylacyjnych kontenera. Obowiązkowym dokumentem jest sporządzenie protokołu kwalifikacji stref zagrożenia wybuchem.

Lokalizacja punktu gazowego na przyłączu należy zlokalizować tak, aby był do niego dojazd lub dojście. Odległość punktu gazowego od istniejących budynków powinna być nie mniejsza niż poziomy zasięg strefy zagrożenia wybuchem. Granice ogrodzonego terenu powinny znajdować się w odległości nie mniejszej niż poziomy zasięg oddziaływania stref zagrożenia wybuchem. Obszary lub pomieszczenia, które zostały sklasyfikowane jako strefy zagrożone wybuchem powinny być oddzielone od pozostałych pomieszczeń za pomocą przegrody gazoszczelnej. Dodatkowo, w strefach zagrożonych wybuchem powinna być stosowana ochrona przed elektrycznością statyczną.

Wszelka stosowana armatura powinna posiadać certyfikat oraz oznaczenie CE zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/34/UE z dnia 26 lutego 2014r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej . Wyloty kominowe powinny zostać wyprowadzone poza strefę zagrożoną wybuchem, a wszelkie elementy instalacji powinny być podgrzewane urządzeniami elektrycznymi dopuszczonymi do pracy w strefach zagrożonych wybuchem.

W przypadku urządzeń umieszczonych w strefach zagrożonych wybuchem sygnały z ich zacisków muszą być odizolowane od tej strefy za pomocą odpowiednich barier separacyjno-sygnalizacyjnych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 6 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej oraz normą PN-EN 60079-14. Wszystkie zastosowane urządzenia i współpracujące układy w strefach zagrożonych wybuchem muszą posiadać stosowne atesty i certyfikaty.

Strefa zagrożenia wybuchem gazu - Regulacje, normy, dyrektywy

Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 6 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej (Dz. U. 2016 poz. 817).

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. 2010 Nr 138 poz. 931).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/34/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej.
EN-EN 1127-1:2019-10 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Część 1: Pojęcia podstawowe i metodologia.
PN-EN IEC 60079-0:2018-09 Atmosfery wybuchowe - Część 0: Urządzenia - Podstawowe wymagania.
PN-EN 60079-10-1:2016-02 Atmosfery wybuchowe - Część 10-1: Klasyfikacja przestrzeni - Gazowe atmosfery wybuchowe.
PN-EN 60079-13:2017-11 Atmosfery wybuchowe – Część 13: Zabezpieczenie urządzeń za pomocą pomieszczeń z utrzymywanym nadciśnieniem „p” oraz pomieszczeń z wymuszoną wentylacją „v”.
PN-EN 60079-14:2014-06 Atmosfery wybuchowe - Część 14: Projektowanie, dobór i montaż instalacji elektrycznych.
PN-EN 60079-11:2012 Atmosfery wybuchowe – Część 11: Zabezpieczenie urządzeń za pomocą iskrobezpieczeństwa „i”.
PN-EN 60079-18:2015-06/A1:2018-02 Atmosfery wybuchowe – Część 18: Zabezpieczenie urządzeń za pomocą hermetyzacji „m”.
PN-EN 60079-25:2011 Atmosfery wybuchowe - Część 25: Systemy iskrobezpieczne.

PN-EN 60079-29-1:2017-02 Atmosfery wybuchowe - Część 29-1: Detektory gazu - Wymagania metrologiczne i funkcjonalne detektorów gazów palnych.

Słowniczek - Strefa zagrożenia wybuchem gazu

Gazociąg – rurociąg wraz z wyposażeniem, ułożony na zewnątrz stacji gazowych, obiektów wydobywających, wytwarzających, magazynujących lub użytkujących gaz ziemny, służący do transportu gazu ziemnego.

Instalacja gazowa - układ przewodów za kurkiem głównym, prowadzonych na zewnątrz lub wewnątrz budynku, wraz z armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzeniami do pomiaru zużycia gazu, urządzeniami gazowymi oraz przewodami spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi, jeżeli są one elementem wyposażenia urządzeń gazowych.

Przyłącze gazowe - odcinek gazociągu od gazociągu zasilającego do kurka głównego służący do przyłączania instalacji gazowej, którego częścią może być zespół gazowy, w tym punkt gazowy lub stacja gazowa.

Stacja gazowa - zespół urządzeń lub obiekt budowlany wchodzący w skład sieci gazowej, spełniający co najmniej jedną z funkcji: redukcji, uzdatnienia, pomiarów lub rozdziału gazu ziemnego, z wyłączeniem zespołu gazowego na przyłączu.

Strefy zagrożenia wybuchem - przestrzenie zagrożone wybuchem klasyfikuje się na strefy według częstotliwości i czasu występowania gazowej atmosfery wybuchowej, w następujący sposób: strefa 0 - przestrzeń, w której gazowa atmosfera wybuchowa występuje ciągle lub w długich okresach, strefa 1 - przestrzeń, w której pojawienie się gazowej atmosfery wybuchowej jest prawdopodobne w warunkach normalnej pracy, strefa 2 - przestrzeń, w której w warunkach normalnej pracy nie jest prawdopodobne pojawienie się gazowej atmosfery wybuchowej, a jeżeli pojawi się ona rzeczywiście, to tylko rzadko i tylko na krótki okres.