Technologie oświetleniowe w przemyśle

Oświetlenie przemysłowe – znaczenie i zastosowanie

Oświetlenie przemysłowe jest jednym z najważniejszych elementów wyposażenia hal produkcyjnych, biur, magazynów i miejsc pracy maszyn. Jest ono uzupełnieniem naturalnego światła i pozwala na wydłużenie czasu pracy, zastosowanie systemu zmianowego oraz pozytywnie wpływa na zdrowie i wzrok pracowników. Jednocześnie jest to czynnik tak oczywisty, że często o nim zapominamy.

Dobór odpowiedniego oświetlenia dla przemysłu wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników, m.in. warunków środowiskowych, poziomu światła naturalnego, rodzaju sprzętu, wymagań finansowych, celów zakładu, rodzaju wykonywanej pracy i innych.

Oświetlenie przemysłowe oprócz rozjaśniania hali produkcyjnej lub magazynu, obejmuje także oświetlenie dodatkowe, takie jak drogi ewakuacyjne, oświetlenie zewnętrzne czy okołobudynkowe, a także oświetlenie do testów lub poszczególnych procesów produkcyjnych. Odpowiednie oświetlenie zwiększa efektywność pracy, zmniejsza zmęczenie oczu i wpływa na samopoczucie pracowników.

Zalety odpowiednio dobranego oświetlenia przemysłowego

W zależności od tego, co chcemy osiągnąć i jaki jest profil zakładu, różne rodzaje światła mogą powodować odmienne uczucia – zimne światło motywuje do pracy, ciepłe odpręża, a źle dobrane natężenie światła może zwiększać zmęczenie i zniechęcenie do pracy.

Główne zalety oświetlenia przemysłowego:

• oszczędność kosztów utrzymania,
• bezpieczeństwo osób, maszyn i produktów w magazynie,
• ograniczenie zmęczenia pracowników i zwiększenie efektywności pracy, koncentracji i czujności,
• zapobieganie zaburzeniom rytmu okołodobowego,
• ograniczenie liczby wypadków w zakładzie.

Energochłonność i bezpieczeństwo oświetlenia przemysłowego

W dużych, całodobowych magazynach i halach produkcyjnych szczególny problem stanowią koszty oświetlenia i utrzymania sprzętu w tak energochłonnych zakładach.

Sposoby na ograniczenie wydatków na oświetlenie przemysłowe:

• lampy energooszczędne,
• systemy sterowania oświetleniem – automatyczne wyłączanie lamp w pustych pomieszczeniach lub dostosowywanie ich do światła naturalnego,
• systemy ściemniaczy i wyłączników czasowych,
• ustalenie odpowiednich temperatur w zakładzie,
• wykorzystanie oświetlenia bezobsługowego i o długiej żywotności.

Korzystanie z oświetlenia w warunkach przemysłowych wiąże się z osadzaniem się brudu i pyłów na lampach. W zależności od sektora przemysłowego mogą pojawić się też cząstki chłodziw, olejów, smarów, opiłki i iskry. Dlatego warto zadbać o odpowiedni stopień szczelności i materiał opraw, np. szkło akrylowe lub poliwęglan.

Oświetlenie w zakładzie przemysłowym – o czym warto pamiętać

Kluczowe cechy źródeł światła:

1. Czas rozświetlania się lampy do maksymalnej jasności – od kilku sekund do kilku minut.
2. Czas ponownego uruchomienia – niektóre lampy muszą ostygnąć przed ponownym włączeniem.
3. Możliwość ściemniania oraz ustawienie lampy – niektóre typy lamp wymagają określonej pozycji pracy.

W halach mogą występować przeszkody ograniczające przepływ światła. Ważne jest też rozmieszczenie lamp, by nie raziły pracowników i nie zaburzały pracy urządzeń. Złe ustawienie może powodować efekt stroboskopowy, stwarzając zagrożenie w pracy przy maszynach wirujących. Dobrze rozmieszczone lampy zwiększają bezpieczeństwo i umożliwiają szybką ewakuację.

Oświetlenie przemysłowe do zastosowań specjalnych

Odpowiednie oświetlenie przemysłowe służy nie tylko do oświetlania dużych powierzchni, ale także stanowisk pracy, maszyn i urządzeń, np.:

• stanowisk montażowych i maszyn,
• stanowisk kontroli jakości,
• paneli elektrycznych i stanowisk zrobotyzowanych,
• monitoringu procesów produkcyjnych,
• miejsc konserwacji urządzeń.

Przemysł spożywczy

W branży spożywczej najważniejszym aspektem oświetlenia jest higiena. Lampy muszą być łatwe do czyszczenia, nierdzewne, szczelne i odporne na środki chemiczne oraz gorącą wodę pod ciśnieniem. Dodatkowo powinny być wykonane z materiałów nietłukących się, odpornych na uderzenia i temperatury oraz nie wpływać na kolor żywności. W strefach chemicznych wymagana jest także odporność na wybuch.

Strefy zagrożone wybuchem (Ex)

W strefach, gdzie może wystąpić atmosfera wybuchowa, oprawy oświetleniowe muszą spełniać szczególne wymagania. Konieczny jest certyfikat ATEX określający kategorię urządzenia, sposób ochrony, grupę gazową/pyłową oraz klasę temperaturową.

Najlepsze źródła światła do zastosowań przemysłowych

Dobór źródła światła należy rozpatrywać zgodnie z zaleceniami UE, które nakazują stosowanie energooszczędnych rozwiązań. W przemyśle nadal używa się starszych technologii, ale dominują nowoczesne diody LED.

Rodzaje źródeł światła:

• lampy termiczne – żarówki, halogeny (obecnie zakazane w UE),
• lampy wyładowcze – np. fluorescencyjne i HID,
• półprzewodnikowe źródła światła – diody LED.

Przy wyborze oświetlenia należy uwzględnić parametry: strumień światła (lm), światłość, natężenie oświetlenia, luminancję, trwałość, barwę światła oraz współczynnik oddawania barw.

Diody LED w przemyśle

Diody LED stały się standardem w przemyśle i handlu. Wykorzystują zjawisko elektroluminescencji, czyli emisji światła pod wpływem prądu elektrycznego.

Zalety diod LED:

• wysoka skuteczność i natężenie oświetlenia,
• długa żywotność nawet przy pracy ciągłej,
• natychmiastowe rozświetlenie po włączeniu,
• brak konieczności chłodzenia przed ponownym uruchomieniem,
• możliwość ściemniania i wyboru aktywnych diod,
• odporność na wibracje i uderzenia,
• praca w niskich temperaturach,
• redukcja kosztów energii i serwisu,
• niski wpływ na środowisko,
• zwiększenie bezpieczeństwa i produktywności w miejscu pracy.

Jedyną wadą LED jest podatność na uszkodzenia w wysokich temperaturach, ale dobrze zaprojektowane systemy utrzymują wysoką trwałość. Technologia LED może być zintegrowana z inteligentnymi systemami sterowania oświetleniem, czujnikami światła dziennego oraz zdalnym zarządzaniem jasnością i czasem pracy.

W przyszłości mogą pojawić się nowe technologie, które zrewolucjonizują rynek, ale niezależnie od zmian, oświetlenie pozostaje kluczowym elementem codziennego życia – w pracy i w domu. Warto więc dbać, by lampy były odpowiednio dobrane, trwałe i zgodne z normami.