Urządzenia przeznaczone do stref zagrożonych wybuchem

Urządzenia elektryczne przeznaczone do pracy w warunkach występowania atmosfery wybuchowej są to wyroby, w których przewidziano rozwiązania konstrukcyjne wykluczające lub utrudniające możliwość zapłonu mieszanin wybuchowych na zewnątrz tych urządzeń, zarówno w czasie normalnej pracy, jak i w stanie zakłóceniowym.

Urządzenia elektryczne przeznaczone do pracy w warunkach występowania atmosfery wybuchowej  są one konstruowane, produkowane, badane i znakowane zgodnie z wymaganiami:

• Dyrektywy 94/9/WE ATEX z dnia 23 marca 1994 r.;
• Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku przestrzeniach zagrożonych wybuchem;
• Wieloczęściowej normy EN 60079 dotyczącej poszczególnych rodzajów budowy urządzeń przeciwwybuchowych.

Z definicji przyjmuje się, że każde urządzenie zasilane elektrycznie – niezależnie od tego czy mowa o bateriach AA/AAA, zasilaczach 12/24V, zasilaniu sieciowym czy innym – jest zdolne do generowania w czasie swojej normalnej pracy iskier mogących potencjalnie być efektywnymi źródłami zapłonu. W związku z tym w celu użycia ich w strefach zagrożonych wybuchem konieczne jest odpowiednie zabezpieczenie lub wprost wykonanie w odpowiedniej technologii.

Budowa urządzeń przeciwwybuchowych

Budowa urządzeń przeciwwybuchowych powinna być taka, aby temperatura powierzchni obudowy i elementów zewnętrznych była niższa niż temperatura mieszaniny wybuchowej w otaczającej urządzenie przestrzeni. Niezależnie od tego należy również przeciwdziałać możliwości wytworzenia się mieszaniny wybuchowej we wnętrzu urządzenia. Bezpieczeństwo przeciwwybuchowe w urządzeniach elektrycznych przeznaczonych do pracy w obecności mieszanin gazowych można osiągnąć przez:

• Zabezpieczenie przed iskrzeniem
• Ograniczenie energii w obwodzie
• Oddzielenie źródła zapłonu od strefy zagrożonej wybuchem
• Uniknięcie zapalenia płomienia
• Wykorzystanie materiałów niepalnych
• Ograniczenie temperatury

Jeżeli urządzenie elektryczne lub komponent Ex ma wytrzymywać szczególnie niekorzystne warunki pracy - np. nieostrożne obchodzenie się z urządzeniem, skutki wilgoci, zmiany temperatury otoczenia, wpływ czynników chemicznych, korozję - zaleca się, aby użytkownik określił je producentowi.

Szczególne środki ostrożności należy zachować w przypadku, gdy wpływ wibracji na zaciski, oprawki bezpieczników i lamp oraz połączenia elektryczne może pogorszyć stan bezpieczeństwa, pomimo że spełniają one wymagania określonych norm.

Urządzenia elektryczne mogą być używane w miejscach niebezpiecznych wyłącznie jeżeli spełniają wymogi załącznika II do dyrektywy 1999/92/WE. We wszystkich strefach, nowe urządzenia muszą być wybierane na podstawie kategorii ustanowionych w dyrektywie 94/9/WE. Zgodnie z dokumentem dotyczącym ochrony przeciwwybuchowej, urządzenia robocze, włącznie z urządzeniami ostrzegawczymi, muszą być zaprojektowane, wykorzystywane i konserwowane z należytym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa.

Grupy urządzeń dla strefy Ex według dyrektywy ATEX

I – urządzenia przeznaczone do użytku w zakładach górniczych w których występuje zagrożenie metanowe lub zagrożenie wybuchem pyłu węglowego.
II – urządzenia przeznaczone do użytku w miejscach zagrożonych występowaniem atmosfer wybuchowych innych niż zakłady górnicze.

Kategoria urządzeń

1 – urządzenie zaprojektowane tak aby zapewnić bardzo wysoką ochronę w atmosferach, gdzie zagrożenie wybuchem występuje stale lub często w długich okresach. W strefach zagrożonych wybuchem 0 (gazy, pary, mgły) oraz 20 (pyły)

2 – urządzenie zaprojektowane tak aby zapewnić wysoką ochronę w atmosferach, gdzie zagrożenie wybuchem występuje sporadycznie w trakcie normalnej pracy. W strefach zagrożonych wybuchem 1 (gazy, pary, mgły) oraz 21 (pyły)

3 – urządzenie zaprojektowane tak aby zapewnić normalną ochronę w atmosferach, gdzie zagrożenie wybuchem jest mało prawdopodobne, a jeżeli wystąpi, to rzadko i tylko w krótkim okresie W strefach zagrożonych wybuchem 2 (gazy, pary, mgły) oraz 22 (pyły).

Atmosfera pracy

G – urządzenie do zastosowania w atmosferze wybuchowej utworzonej przez gazy, pary, mgły palne
D – urządzenie do zastosowania w atmosferze wybuchowej utworzonej przez pyły palne

Stosowanie urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym w warunkach występowania atmosfery wybuchowej jest koniecznością do tego stopnia, że ich niewłaściwe wykonanie lub niepoprawna eksploatacja została uwzględniona w normie PN-EN 1127-1:2011 jako jedno z potencjalnych źródeł efektywnego zapłonu. Biorąc pod uwagę ich powszechność występowania jest to czynnik, który bezwzględnie należy wziąć pod uwagę.